चेक बाऊन्स झाल्यास, कायदेशीर उपाय म्हणून दोन प्रकारच्या कारवाई करता येतात—फौजदारी कारवाई (निगोशिएबल इन्स्ट्रुमेंट्स ॲक्ट, 1881 अंतर्गत) आणि दिवाणी दावा (Civil Suit). काही लोकांच्या मनात प्रश्न असतो की, जर चेक बाऊन्स होऊन बराच कालावधी लोटला असेल, तर कायदेशीर कारवाई शक्य आहे का? यासाठी दिवाणी दावा हा एक महत्त्वाचा पर्याय आहे.
दिवाणी दावा म्हणजे काय?
दिवाणी दावा हा एक कायदेशीर पर्याय आहे, जो Civil Procedure Code, 1908 च्या Order 37 (Summary Suit) च्या अधीन राहतो. या प्रकारच्या दाव्याद्वारे, चेकवर नमूद केलेली रक्कम आणि संबंधित व्याज कायद्याच्या माध्यमातून वसूल करता येते. या प्रक्रियेमुळे सामान्य दिवाणी खटल्यांच्या तुलनेत हा दावा तुलनेने वेगाने निकाली निघतो.
दाव्यासाठी आवश्यक कालमर्यादा
फौजदारी कारवाईसाठी (NI Act, 138) मर्यादा:
चेक बाऊन्स झाल्यानंतर 30 दिवसांत कायदेशीर नोटीस पाठवावी लागते.
नोटीसला उत्तर मिळाले नाही तर 45 दिवसांत फौजदारी तक्रार दाखल करता येते.
दिवाणी दाव्यासाठी कालमर्यादा:
दिवाणी दावा दाखल करण्यासाठी 3 वर्षांची मुदत उपलब्ध असते. त्यामुळे, चेक बाऊन्स झाल्यानंतरही जरी काही कालावधी लोटला असेल, तरी कायदेशीर कारवाई शक्य आहे.
दिवाणी दावा Order 37 अंतर्गत का करावा?
जलद प्रक्रिया: Order 37 अंतर्गत दाखल केलेला दावा तुलनेने लवकर निकाली निघतो.
रक्कम आणि व्याज वसूल करण्याची संधी: फौजदारी कारवाईत आरोपीला शिक्षा होऊ शकते, पण दिवाणी दाव्याद्वारे थेट आर्थिक नुकसान भरून मिळवता येते.
न्यायालयीन आदेशाद्वारे वसुली: जर प्रतिवादी (चेक देणारी व्यक्ती) ठरलेल्या वेळेत पैसे परत करू शकला नाही, तर न्यायालय त्याच्या मालमत्तेवर कारवाई करू शकते.
दावा दाखल करण्याची प्रक्रिया
दावा तयार करणे:
चेकची प्रत, बँकेचा बाऊन्स अहवाल, आणि संबंधित आर्थिक व्यवहारांचे पुरावे गोळा करणे आवश्यक आहे.
कोर्ट फी भरावी लागते:
यामध्ये स्टँप ड्युटी असते, जी दावा जिंकल्यास परत मिळते.
न्यायालयात दावा दाखल करणे:
दावा दाखल झाल्यानंतर, प्रतिवादीला उत्तर देण्यासाठी नोटीस पाठवली जाते.
निकाल:
हा दावा साधारणतः 4 तारखांमध्ये निकाली निघू शकतो.
निष्कर्ष
जर चेक बाऊन्सनंतर तातडीने फौजदारी प्रक्रिया राबवता आली नाही, तर दिवाणी दावा हा योग्य पर्याय ठरू शकतो. त्यामुळे, Order 37 अंतर्गत जलद दिवाणी दावा दाखल करून आपली थकबाकी वसूल करणे शक्य आहे.
Reviewed by Legal Help in Marathi
on
एप्रिल २८, २०२५
Rating:
.png)
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा